|
Ο Πατριάρχης των Στενιώτικων μάσκουλων. Το μάσκουλο ανήκει τώρα στον καθηγητή Αντώνη Χρήστου Μπουκουβάλα(4) . Ηταν του πατέρα του(9), του πιο δυνατού άνδρα που γεννήθηκε στο χωριό. Γύρω στο 1968 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε ένα χτήμα πάνω από τον φούρνο του Ανύση. Ημουν μπροστά και το αποτέλεσμα ήταν απερίγραπτα συγκλονιστικό. Για το μάσκουλο αυτό γράφει ο κος Μπουκουβάλας:
ΕΠΙΚΑΙΡΟ: H ΟΒΙΔΑ ΤΩΝ ΣΤΕΝΙΩΝ:
____________________________________________________________________________
Κατά τον κο Κώστα Πολέμη(17) το μάσκουλο του Κρικρή βρέθηκε στην θαλάσσια περιοχή του Πλάτανου. Ηταν οβίδα πού δεν είχε εκραγεί και είχε απορριφθεί. Οι Βελιώτηδες, γνωστοί ψαράδες χρήστες δυναμίτη, κατάφεραν με κίνδυνο να ξεβιδώσουν τον πυροκροτητή και να αφαιρέσουν την γόμωση. Ήταν ένα υλικό ημίρρευστο σαν πίσσα πού το χρησιμοποίησαν για παράνομη αλιεία...
|
|
Το Πάσχα στις Στενιές σε σχέση με άλλα χωριά έχει κάποιες ιδιαιτερότητες.
Στο έργο ζωής του Στενιώτη Γιώργη Ι. Φαλαγκά(1) «Στενιώτικα» που περιλαμβάνει και κείμενα που γράφτηκαν από άλλους Στενιώτες, υπάρχει ειδική αναφορά για το Στενιώτικο Πάσχα σε κείμενο που έγραψε η Μανιώ Μάνεση(2) με τίτλο «Το Στενιώτικο Πάσχα στο διάβα του χρόνου». Το γλαφυρό αυτό κείμενο μπορείτε να το διαβάσετε πατώντας εδώ.
Ο Στενιώτικος πασχαλινός ενδυματολογικός κώδικας παλαιότερα τηρούταν σχολαστικά, αλλά ακόμα και στη σημερινή εποχή που πολλά πράγματα και συνήθειες έχουν απλοποιηθεί, δεν έχει ουσιαστικά καταργηθεί. Για το θέμα αυτό μπορείτε να διαβάσετε κείμενο μου πατώντας εδώ.
Το Στενιώτικο Πασχαλινό φαγητό είναι ο Λαμπριάτης, μια συνταγή την οποίoυ μου υπαγόρευσε η μητέρα μου Αννα Λογοθέτη-Εξαδακτύλου(3) , μπορείτε να δείτε πατώντας εδώ.
Η μεγάλη στιγμή του Στενιώτικου Πάσχα είναι την ημέρα της Λαμπρής, λίγο πριν τη δύση του ηλίου, όταν γίνεται η περιφορά των εικόνων της Ανάστασης των δύο ενοριών του χωριού, του Αη Γιώργη και της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου) με σημείο συνάντησης των δύο πομπών των ενοριτών που τις ακολουθούν και περιφέρονται κυκλικά στους δρόμους του χωριού αντίθετα η μια με την άλλη, την Πλατεία του χωριού. Μπορείτε να δείτε σχετικές φωτογραφίες πατώντας εδώ.
Τα βεγγαλικά παραδοσιακά ήταν κυρίως ρουκέτες και βεγγάλες που είτε αγοράζονταν είτε αποσύρονταν (εξ αιτίας της ημερομηνίας λήξης τους) από μικρά ή μεγάλα σκάφη, και άλλα με γόμωση μπαρούτι κυνηγίου και για δύο από αυτά φυτίλι από αυτό που χρησιμοποιείται στα λατομεία. Τα βεγγαλικά αυτά, που κατασκευάζονταν στο χωριό, ήταν οι τράκες, τα μπομπάκια και το βαρύ πυροβολικό όλων των βεγγαλικών, τα μάσκουλα (πατήστε εδώ για να δείτε το λήμμα στο Στενιώτικο γλωσσάρι).
Οι τράκες κατασκευάζονταν στο χωριό από τα Χριστούγεννα και μετά και κάθε πιτσιρικάς που σέβονταν τον εαυτό του το Πάσχα διέθετε αρκετές εκατοντάδες από αυτές. Είναι ένα μάλλον ακίνδυνο συγκρινόμενο από τα μπομπάκια και τα μάσκουλα βεγγαλικό. Κατασκευάζονται από χαρτί, έχουν γόμωση από μπαρούτι, περίπου ένα κουταλάκι του γλυκού, το σχήμα τους είναι ορθογώνιο ισοσκελές τρίγωνο με υποτείνουσα περίπου τέσσερα με πέντε εκατοστά και αναφλέγονται με σπίρτο του οποίου ή άκρη έχει σφηνωθεί στη μέση της υποτείνουσας. Μπορείτε να διαβάσετε ένα κείμενο του Αντώνη Χρ. Μπουκουβάλα(4) για τις τράκες πατώντας εδώ.
Τα μπομπάκια είναι αυτοσχέδιες κροτίδες με μπαρούτι τυλιγμένο σε χαρτί, δεμένο μες χοντρό σπάγκο πολύ σφικτά και φυτίλι λατομείου για την πυροδότηση του. Με σχήμα κυλινδρικό και μέγεθος που ποικίλει από λίγα εκατοστά μέχρι μισή φρατζόλα ψωμιού, ήταν κάτι σαν ορεκτικό για αυτό που θα επακολουθούσε με τα μάσκουλα. Στη Χώρα της Ανδρου κατασκευάζονταν μπομπάκια ακόμα και μισό μέτρο μήκους, αλλά στις Στενιές αυτό θεωρείται υπερβολή και σπατάλη του μπαρουτιού και του φυτιλιού που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη γόμωση των μάσκουλων τα οποία προσφέρουν ασύγκριτα καλύτερο αποτέλεσμα.
Για τα μάσκουλα μπορείτε να διαβάσετε ένα κείμενο του αρχιτέκτονα ερευνητή Νίκου Τ. Βασιλόπουλου(5) πατώντας εδώ.
Τα μάσκουλα που η χρήση τους χάνεται στο βάθος του χρόνου, υπάρχουν και σε άλλα χωριά της Ανδρου όπως στα Αποίκια, τα οποία ακούγονται και στις Στενιές και σχολιάζονται πάντα ευνοϊκά από τους Στενιώτες.
|
|
Αριστερά, ένα μάσκουλο έτοιμο να χρησιμοποιηθεί. Διακρίνονται πέτρες που το στηρίζουν και το φυτίλι του μήκους 5-6 εκατοστών. Στο στόμιο του μάσκουλου διακρίνεται μίγμα γύψου.
Βασικά το μάσκουλο είναι χαλύβδινο, έχει σχήμα κυλινδρικού βάζου διαμέτρου 8-12 εκατοστών και ύψους 15-30 εκατοστών. Στο κάτω μέρος του έχει ανοιχτεί τρύπα διαμέτρου λίγων χιλιοστών ώστε να περνάει ίσα-ισα φυτίλι που χρησιμοποιείται στα λατομεία για εκρήξεις. Παλαιότερα τα μάσκουλα ήταν οβίδες που δεν είχαν εκραγεί Τα νεότερα μάσκουλα κατασκευάζονται σε μηχανουργεία και συνήθως φέρουν λαβές για τη μεταφορά τους και έχουν πλατειές βάσεις ώστε μετά την εκπυρσοκρότηση να μη βυθιστούν στο έδαφος εξ αιτίας της ανάκρουσης. Εχει παρατηρηθεί ότι η μέθοδος αυτή, δηλαδή σωλήνας που έχει ηλεκτροκολληθεί σε πλάκα, δεν παρέχει την σχετική ασφάλεια ενός παραδοσιακού μάσκουλου.
Αν το μάσκουλο δεν τοποθετηθεί σωστά υπάρχει περίπτωση να βυθιστεί μέχρι και δύο μέτρα μέσα στο χώμα, οπότε η ανάκτηση του είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και κουραστική διαδικασία. Για να δείτε μια τέτοια περίπτωση πατήστε εδώ. __________________________________
τη φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1972 προσέφερε ο κος Νικολός Εξαδάκτυλος.
|
|
Πάνω, μάσκουλα πρόσφατης κατασκευής με λαβές μεταφοράς και βάσεις που εμποδίζουν τη βύθιση τους στο έδαφος μετά την εκπυρσοκρότηση. Αριστερά, διακρίνονται τα φυτίλια με πλαστελίνη σε κατάλληλα σημεία ώστε να μην χύνεται το μπαρούτι.
Οι φωτογραφίες προσφέρθηκαν ευγενικά από τους διαχειριστές της ομάδας «Μάσκουλα - Στενιές» στο facebook. |
|
Η διαδικασία γόμωσης του μάσκουλου είναι η ακόλουθη: Πρώτα ελέγχεται μακροσκοπικά το εξωτερικό του και το εσωτερικό του για ρωγμές, ακαθαρσίες κλπ. Αν διαπιστωθούν ρωγμές το μάσκουλο αποσύρεται για πάντα. Αφού καθαριστεί επιμελώς του βάζουν φυτίλι και ορισμένη ποσότητα μπαρουτιού και το πυροδοτούν. Με το μπαρούτι ελεύθερο χωρίς τίποτα να το εμποδίζει δημιουργείται μια μεγάλη φλόγα η οποία κατακαίει οτιδήποτε δεν ανήκει στο χαλύβδινο τμήμα του εσωτερικού του μάσκουλου. Μετά, το εσωτερικό του καθαρίζεται πάλι επιμελώς με πανί και τοποθετείται πρώτα το φυτίλι. Ενας κόμπος από το ίδιο το φυτίλι στην άκρη του που μπαίνει στο εσωτερικό του μάσκουλου, θα εμποδίσει το φυτίλι να βγει από το μάσκουλο. Το τμήμα του φυτιλιού που προεξέχει από την τρύπα του μάσκουλου είναι συνήθως 4 - 6 cm. To μέγεθος πρέπει να είναι παρόμοιο σε όλα τα μάσκουλα ώστε αυτά να σκάσουν σχεδόν ταυτόχρονα. Το ιδανικό είναι, όχι όλα ταυτόχρονα αλλά η ομοβροντία να είναι με ελάχιστο χρόνο το ένα από το άλλο. Το «φυτίλωμα» και η προσθήκη του μπαρουτιού γίνεται από ιδιαίτερα έμπειρα άτομα τα οποία έχουν για χρόνια παρακολουθήσει τη διαδικασία. Κατόπι μπαίνει το μπαρούτι σε ποσότητα η οποία είναι ιδιαίτερη για κάθε μάσκουλο. Ο ιδιοκτήτης του κάθε μάσκουλου γνωρίζει και μεταφέρει την πληροφορία π.χ. 125 γραμμάρια. Λίγα γραμμάρια περισσότερα θα διαλύσουν το μάσκουλο, ενώ λίγα γραμμάρια λιγότερα δεν θα είναι ικανά να προκαλέσουν έκρηξη η οποία θα μπορέσει να πετάξει τα υλικά τα οποία μπήκαν στο μάσκουλο μετά το μπαρούτι με την ακόλουθη διαδικασία: Μετά το μπαρούτι μπαίνει ένα τσαλακωμένο φύλλο εφημερίδας ώστε το μπαρούτι να μην έρχεται σε επαφή με το επόμενο υλικό το οποίο θα μπει στο μάσκουλο. Το υλικό αυτό είναι θραύσματα από ορισμένο είδος βράχου (σαπιόγκρεμνο) που υπάρχει σε αφθονία στις Στενιές. Χρήση άλλου είδους βράχου που περιέχει ψήγματα χαλαζία ή άλλου ορυκτού το οποίο μπορεί να δημιουργήσει σπινθήρα στην επόμενη διαδικασία του «πιτακώματος», μπορεί να έχει τραγικά αποτελέσματα. Μόλις τοποθετηθούν οι πρώτες πέτρες μπαίνει στο στόμιο του μάσκουλου το πιτακωτήρι, ένα κυλινδρικό σίδερο διαμέτρου ελάχιστα μικρότερης από αυτήν του στομίου του μάσκουλου και με σφυρί κονιορτοποιούνται οι πέτρες και συμπιέζουν το μπαρούτι στον ελάχιστο δυνατό χώρο. Κατόπιν μπαίνουν και άλλες πέτρες από το σαπιόγκρεμνο, συμπιέζονται και αυτές, μέχρις ότου το μάσκουλο γεμίσει ολόκληρο, στο κάτω μέρος με μπαρούτι και στο υπόλοιπο με συμπιεσμένες πέτρες που έχουν γίνει με τη διαδικασία του «πιτακώματος» ένα συμπαγές υλικό. Το μάσκουλο και το πιτακωτήρι κρατούνται στη θέση τους από τα νεότερα μέλη της παρέας με μεγάλες αυτοσχέδιες μασιές. Τα σφυριά, βαριοπούλες και βαριές ξεκινούν από τα πέντε και μπορεί να φτάσουν και τα είκοσι κιλά. Το πιτάκωμα συνήθως κρατάει ένα τέταρτο της ώρας. Σε ορισμένες περιπτώσεις που το μάσκουλο θεωρείται ύποπτο για διάλυση κατά την έκρηξη αντί για πιτάκωμα χρησιμοποιείται γύψος με νερό που σαν πολτός μπαίνει στο μάσκουλο και όταν στεγνώσει έχει σχεδόν (αλλά όχι ακριβώς) την ίδια αξία με το συμπιεσμένο σαπιόγκρεμνο. Καλό πιτάκωμα εγγυάται δυνατό και επιβλητικό κρότο, ενώ αντίθετα αναιμικό πιτάκωμα θα αποφέρει κρότο με πικρόχολα σχόλια. Οι οβίδες, μεγάλα μάσκουλα πάνω από 35 εκατοστά, σχετικά στενές αλλά και με πολύ λεπτά τοιχώματα έκαναν τον ωραιότερο κρότο, εκκωφαντικό, βαθύ και μεταλλικό ταυτόχρονα, αλλά επειδή κάθε τόσο κάποια από αυτές έσκαγε, τις τάπωναν απαρέγκλιτα με λάσπη γύψου και η μεταφορά, το στήσιμο τους και τέλος η πυροδότηση τους γινόταν αποκλειστικά από τους πιο έμπειρους μασκουλιέρηδες.
Κάτω φωτογραφίες με τη διαδικασία του πιτακώματος.
|
|
Πάνω, από φωτογραφία του 1972 που προσέφερε ο κος Νικολός Εξαδάκτυλος.
Αριστερά, σύγχρονη φωτογραφία που προσφέρθηκε ευγενικά από τους διαχειριστές της ομάδας «Μάσκουλα - Στενιές» στο facebook.
Και στις δύο φωτογραφίες με διαφορά 45 ετών περίπου, διακρίνονται μάσκουλο, πιτακωτήρι, μασιές και βαριά. Τα κορίτσια κατέλαβαν και το τελευταίο ανδρικό οχυρό των Στενιών. Είναι θέμα χρόνου να τις δούμε και στη θέση του πύραρχου, του αρχιμασκουλιέρη δηλαδή.
|
|
Δύο φωτογραφίες με μασκουλιέρηδες. Η αριστερή είναι του 1957 που προσέφερε ο κος Σοφοκλής Καραγιάννης. Για να δείτε λεπτομέρειες για τα πρόσωπα, πατήστε εδώ. Στη μέση της σειράς με τα μάσκουλα οι δύο βασίλισσες του κατωχωριού, οβίδες. Τα υπόλοιπα απλά μάσκουλα από μηχανουργεία. Τα πολύ μικρά μάσκουλα (διακρίνονται δύο προς τα δεξιά) με περιορισμένες φυσικά δυνατότητες τα λέγανε κάνες. Δεξιά, σύγχρονη φωτογραφία που προσφέρθηκε ευγενικά από τους διαχειριστές της ομάδας «Μάσκουλα - Στενιές» στο facebook. Διακρίνονται ένα μάσκουλο, το πιτακωτήρι του, μασιές και δύο βαριές.
|
|
Η κάθε ενορία του χωριού έχει τα δικά της μάσκουλα. Παλαιότερα το Κατωχώρι διέθετε περισσότερα. Το κάθε μάσκουλο είχε το όνομα του σαν να ήταν άλογο κούρσας και οι ιδιοκτήτες τους τα πρόσεχαν σαν πολύτιμα οικογενειακά κειμήλια. Ονόματα πανωχωριανών μάσκουλων θυμάμαι αυτά του Τράκου(6) (το μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο σε ήχο), του Μπρισίμη(7) ένα κοντόχοντρο με πολύ χοντρά τοιχώματα και στενό κάπως πυροσωλήνα (από το παρεπώνυμο του ιδιοκτήτη του Γιώργη Ζαννή Πολέμη) και την κάνα του Μητραλάκου (του Δημήτρη Νικ. Κυρτάτα(8)) το μικρότερο σε μέγεθος μάσκουλο του Πανωχωριού, που ο ήχος του υστερούσε βέβαια αλλά με το μικρό πλήθος των Πανωχωριανών μάσκουλων, δεν υπήρχε περιθώριο να μη χρησιμοποιηθεί.
|
|
Τα μάσκουλα τα ρίχνανε (αυτό είναι το ρήμα για την πυροδότηση τους) αρχίζοντας από τη Μεγάλη Πέμπτη με συχνότητα που εξαρτιόταν από την ποσότητα του μπαρουτιού και του φυτιλιού που η κάθε ενορία διέθετε. Τόσο το μπαρούτι όσο και το φυτίλι παλιά ήταν εύκολο να προμηθευτούν, μπαρούτι εύρισκες σε μαγαζιά της Χώρας και για το φυτίλι πάλι δεν υπήρχε πρόβλημα, αλλά από το 1967 και μετά η προμήθεια τους ήταν παράνομη για το σκοπό που τα θέλαμε και η τιμή τους ακολουθούσε τους νόμους της μαύρης αγοράς. Ετσι στα προαύλια των εκκλησιών υπήρχε πάντοτε δίσκος που συλλέγονταν χρήματα για μπαρούτι, φυτίλι, τσιγάρα, μπύρες και φαγητό για τους μασκουλιέρηδες οι οποίοι εμφανίζονταν στα σπίτια τους μόνο για λίγο ύπνο. Το μέρος που ρίχναμε τα μάσκουλα έπαιζε σημαντικό ρόλο. Προτιμούσαμε μέρη που το ανάγλυφο της περιοχής θα ενίσχυε τον ήχο και θα τον κατεύθυνε προς το κέντρο του χωριού ώστε να ακουστεί από την άλλη ενορία για να κάνουμε ατελείωτες συζητήσεις αργότερα για το ποια μάσκουλα ήταν δυνατότερα. Τα μάσκουλα τα παρατάσσαμε στη ρίζα ενός τοίχου σε απόσταση ενός μέτρου το ένα από το άλλο με πέτρες από κάτω και στο πλάι. Οι πέτρες από κάτω χρησίμευαν για να μη χωθεί το μάσκουλο στο χώμα κατά την ανάκρουση τη στιγμή της έκρηξης. Εχω δει περιπτώσεις μάσκουλων που έσπασαν την πέτρα από κάτω τους και θάφτηκαν βαθειά στο χώμα μέχρι και δύο μέτρα. Υπεύθυνος για την εξόρυξη ήταν πάντοτε αυτός που έστηνε στο μάσκουλο. Για να ξεθαφτεί ένα μάσκουλο χρειάζονταν πολλές ώρες σκάψιμο από τον άτυχο που είχε την ευθύνη. Οι πλαϊνές πέτρες χρησίμευαν για να μην πέσει στο πλάι πριν σκάσει το μάσκουλο από δόνηση πλαϊνού μάσκουλου που έσκασε λίγες στιγμές νωρίτερα. Μάσκουλο που θα σκάσει όχι στην κατακόρυφη στάση μπορεί να εκτοξευτεί εκατοντάδες μέτρα μακριά. Εχω ακούσει περίπτωση μάσκουλου που ταξίδεψε από το καμπί δίπλα στον Αη Γιώργη μέχρι κάποιο αποχωρητήριο στο Διαραχάκι. Αυτός που το έστησε είχε την ατυχή ιδέα να βάλει δύο μάσκουλα πάνω στη ίδια, μεγάλη βέβαια σε μέγεθος, πέτρα. Οταν έσκασε το πρώτο από αυτά, η πέτρα της βάσης δονήθηκε έκανε μια κίνηση σαν τραμπάλα και έριξε το άλλο μάσκουλο κάτω με τον πάτο του να κοιτάει το Διαρραχάκι. Οταν αυτό έσκασε, στιγμές αργότερα, απογειώθηκε σαν βλήμα όλμου. Ευτυχώς που στο αποχωρητήριο που προσγειώθηκε δεν βρίσκονταν κανείς, σίγουρα θα τον σκότωνε.
Οταν όλα τα μάσκουλα έχουν στηθεί, οι μασκουλιέρηδες ανάβουν τα τσιγάρα τους (το τσιγάρο είναι το μόνο μέσο για να ανάψει το φυτίλι) και περιμένουν το πρόσταγμα του αρχιμασκουλιέρη.
- Με το τρία ανάβουμε! Ενα! (παύση) Δύο! (παύση) ΤΡΙΑ!
Οι μασκουλιέρηδες ανάβουν τα φυτίλια και όταν το πετύχουν φωνάζουν
- Εβαλα!!!
και ταυτόχρονα τρέχουν για κάλυψη. Η κραυγή «έβαλα» είναι προειδοποίηση προς τους υπόλοιπους ότι το μάσκουλο του σε λίγα δευτερόλεπτα θα σκάσει... Αν κάποιος δεν καταφέρει να ανάψει το μάσκουλο της ευθύνης του πρέπει να παρατήσει την προσπάθεια, δεδομένου ότι ο χρόνος που θα αρχίσουν να σκάνε τα μάσκουλα είναι ελάχιστος. Ενα φυτίλι γύρω στα πέντε εκατοστά να προεξέχει από το μάσκουλο, θέλει λιγότερο από δέκα δευτερόλεπτα να για μεταφέρει τη φωτιά στο μπαρούτι που την περιμένει υπομονετικά μέσα στο πιτακωμένο μάσκουλο για να βγάλει το άχτι του από τις ανελέητες σφυριές που για πολύ ώρα έτρωγε...
Πατήστε εδώ για να δείτε μασκουλιέρηδες που έβαλαν φωτιά σε μάσκουλα και μετά, αυτά να σκάνε. Το βίντεο που περιγράφει με ωραίο τρόπο τη διαδικασία είναι προσφορά των διαχειριστών του λογαριασμού στο facebook «Μάσκουλα - Στενιές».
|
|
Πάνω και δεξιά, τα μάσκουλα παρατεταγμένα στη βάση ενός τοίχου. Δεξιά, οι μασκουλιέρηδες ετοιμάζονται να τα πυροδοτήσουν.
Τις φωτογραφίες του 1972 προσέφερε ο κος Νικολός Εξαδάκτυλος
|
|
Οταν σκάσει (δηλαδή εκπυρσοκροτήσει) το μάσκουλο, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό.
Πολύ δυνατός κρότος που ή ένταση του εξαρτάται από το σχήμα του μάσκουλου, την ποσότητα του μπαρουτιού, το καλό πιτάκωμα ακόμη και το μέρος που θα τοποθετηθεί.
Η λάμψη δεν είναι ορατή, όλοι αποφεύγουν να έχουν οπτική επαφή με μάσκουλο που σκάει για ευνόητους λόγους.
Αριστερά, μια πολύ σπάνια σε χρονισμό φωτογραφία που συνέλαβε τη στιγμή της έκρηξης. Τη φωτογραφία προσέφεραν οι διαχειριστές του λογαριασμού στο facebook «Μάσκουλα - Στενιές».
Εκείνο που είναι ορατό είναι το σύννεφο σκόνης που εξαπολύεται από το έδαφος προς τον ουρανό, σε ύψος δεκάδων μέτρων και η βροχή από τα υλικά του πιτακώματος που δεν έγιναν λεπτή σκόνη από την έκρηξη που προηγήθηκε.
Το έδαφος σείεται και το συναίσθημα από τους παρευρισκόμενους είναι και αυτό δυνατό. Ο κόσμος που το ακούει ξεσπά αυθόρμητα σε χειροκρότημα και σχολιάζει την ένταση της ομοβροντίας.
Ο αρχιμασκουλιέρης είναι υπεύθυνος για το μέτρημα των εκρήξεων ώστε να μην υπάρξει περίπτωση μάσκουλου που θα σκάσει ύπουλα, αρκετό χρόνο αργότερα από τα υπόλοιπα. Τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι σπάνιες και φυσικά προσθέτουν μόρια στην επικινδυνότητα του εθίμου.
Στις περιπτώσεις που κάποια φυτίλια δεν πυροδοτήθηκαν (από αστοχία ή από μασκουλιέρηδες με μικρή πείρα) πυροδοτούνται και αυτά αργότερα σε επόμενη ομοβροντία.
Στις παλιές εποχές που υπήρχαν αρκετές οβίδες, αυτές έσκαγαν μόνες τους, τελευταίες και με ευθύνη από τους πιο έμπειρους μασκουλιέρηδες. Ο κρότος τους ήταν πράγματι εντυπωσιακός και δεν κρύβω ότι εμένα με έπιανε δέος όταν τις άκουγα.
Τα μάσκουλα έσκαγαν πολλές φορές το Πάσχα, αλλά την τιμητική τους είχαν τη στιγμή της Ανάστασης τα μεσάνυχτα Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα και μετά, στο αντάμωμα των δύο εικόνων της Ανάστασης του Αη Γιώργη και της Παναγίας στην πλατεία του χωριού, το σούρουπο της Λαμπρής. |
|
Βίντεο με μάσκουλα από τις Στενιές μπορείτε να δείτε εδώ: «Μάσκουλα - Στενιές».
Βίντεο και φωτογραφίες με μάσκουλα μπορείτε να δείτε και εδώ.
|
|
Αριστερά, ο Μπίτης.
Το μάσκουλο αυτό θα δωρηθεί στο λαογραφικό μουσείο των Στενιών το οποίο ευελπιστώ να δούμε σύντομα στο στολίδι του χωριού μας, το ανακαινισμένο κτήριο του Δημοτικού Σχολείου.
|
|
Οταν ήρθε η ώρα της Ανάστασης στις 16 Απριλίου του 2023 στην ενορία της Παναγίας στις Στενιές, ένα από τα μάσκουλα της πρώτης ομοβροντίας αστόχησε.
Μπορείτε να δείτε το περιστατικό καρέ-καρέ εδώ από βίντεο που τράβηξε ο κος Βαγγέλης Σύμπουρας(18). Στο τέλος του βίντεο φαίνεται η ζημιά στα κεραμίδια της Παναγίας (φωτογραφία που προσέφερε η κα Ειρήνη Σαρρή).
|