|
Επιστροφή στον κατάλογο των Λαογραφικών
Λαογραφικά
Το καντούνι
(κείμενο του Νικολού Εξαδάκτυλου με πληροφορίες από φίλους του ιστότοπου).
Καντούνι (1) : Ο ακρογωνιαίος λίθος του σπιτιού ή άλλης οικοδομικής κατασκευής, γεφυριού, αποθήκης κλπ.
Η λέξη καντούνι ακούγεται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και της Κύπρου. Καντούνι από την ιταλική λέξη cantone = γωνιακά, γωνία δωματίου. Στην Κύπρο καντούνι είναι η στροφή, η καμπή του δρόμου. Στα Επτάνησα καντούνι λένε τη γειτονιά, τη συνοικία. Στις Στενιές αλλά και σε άλλα μέρη της Ανδρου, καντούνι λένε τον ακρογωνιαίο λίθο, την πρώτη μεγάλη πέτρα που μπαίνει σε μια νεόκτιστη οικοδομή. Αυτό βέβαια τότε που τα σπίτια κτίζονταν με πέτρες, πριν έλθουν τα τούβλα και τα μπετά στο χωριό. Το καντούνι είναι πέτρα μεγάλων διαστάσεων που έχει επιλεγεί προσεκτικά από τους κτιστάδες του σπιτιού. Τόσο μεγάλη που να συμβολίζει την καλή τύχη του σπιτιού αλλά και να μπορεί να μεταφερθεί με μουλάρι εκεί που θα τοποθετηθεί. Δύο από τις πλευρές της έχουν πελεκηθεί προσεκτικά και είναι εκείνες που θα ορίσουν τη γραμμή των τοίχων και τον προσανατολισμό του σπιτιού. Από την ακμή των δύο πελεκημένων πλευρών του καντουνιού θα ξεκινήσει το μέτρημα των διαστάσεων του σπιτιού. Εκτός από τον συμβολισμό παίζει ρόλο και η σωστή τοποθέτηση του καντουνιού στο οικόπεδο. Για να μπει το καντούνι σκάβεται το οικόπεδο σε βάθος κατά την κρίση του αρχιμάστορα, ιδανικά μέχρι να βρεθεί βράχος για να ακουμπήσει καλά απάνω του. Ο βράχος ή το έδαφος προετοιμάζονται ώστε το καντούνι να κάτσει καλά επάνω τους χωρίς να ταλαντεύεται ή να γλιστράει. Παραδοσιακά το καντούνι μπαίνει στο σημείο του οικοπέδου που είναι πιο κοντά στο ανατολικό σημείο του ορίζοντα. Οταν γίνει η προετοιμασία, τότε κάποιο πρωί, μαζεύονται οι ιδιοκτήτες του σπιτιού που θα κτιστεί, τα σόγια τους, γείτονες, συγγενείς και φίλοι καθώς και οι απαραίτητοι εργάτες. Ατομα με υποψία κακού ματιού αποθαρρύνονται να παρουσιαστούν και αν εμφανιστούν απομακρύνονται διακριτικά από την τελετή που θα ακολουθήσει. Στην τελετή παρίσταται και ο παπάς ή οι παπάδες του χωριού οι οποίοι ψέλνουν τις κατάλληλες ευχές και αγιάζουν νερό σε μια λεκάνη. Οι μάστορες φτιάχνουν λάσπη στην οποία ρίχνουν και αγιασμό και την στρώνουν εκεί που θα τοποθετηθεί το καντούνι. Ο νοικοκύρης του σπιτιού ρίχνει στο κέντρο της λάσπης μια χρυσή λίρα και μόλις γίνει και αυτό, οι πιο δυνατοί εργάτες με τις οδηγίες του αρχιμάστορα βάζουν το καντούνι στην αιώνια θέση του. Ολοι οι παρευρισκόμενοι χειροκροτούν και επευφημούν λέγοντας ότι καλύτερο για το σπίτι που θα κτιστεί. Η επόμενη κίνηση, με αιώνιες και αυτή καταβολές, είναι η θυσία πετεινού για το καλό του σπιτιού αλλά και για να φάνε οι παρευρισκόμενοι. Οχι ότι από μόνος του θα έφτανε, οπωσδήποτε κάμποσες άλλες κότες έχουν σφαχτεί από τις νοικοκυρές, για να καταλήξουν σούπα, πιλάφι, βραστό ή κοκκινιστό. Το γλέντι που θα ακολουθούσε περιλάμβανε ότι καλύτερο σε φαγητά και κρασιά. Η θανάτωση του πετεινού γινόταν όχι με σφαγή, ούτε από τον οποιοδήποτε, αλλά από τον αρχιμάστορα, με το δικό του σφυρί, πάνω στο ίδιο το καντούνι. Η σφυριά στην κεφαλή του πετεινού όσο και να μας προξενεί δυσάρεστα συναισθήματα τώρα, ήταν απείρως λιγότερο επώδυνη από μία σφαγή. Το τελευταίο μέρος του τελετουργικού ήταν το άπλωμα από τον αρχιμάστορα ενός άσπρου φρεσκοσιδερωμένου μαντηλιού πάνω στο καντούνι. Εκεί οι παρευρισκόμενοι, από τον νοικοκύρη ξεκινώντας, έριχναν χαρτονομίσματα και κέρματα που θα τα μοιράζονταν οι κτιστάδες που παραβρέθηκαν στην τελετή. Το κτίσιμο δεν ξεκίναγε την ίδια μέρα, αλλά οι κτιστάδες περίμεναν λίγο, να στεγνώσει καλά η πρώτη λάσπη.
Ενα από τα πιο παλιά παρόμοια περιστατικά που θυμάμαι, ήταν λίγο μετά το 1950, για το καντούνι που μπήκε στο σπίτι της Μένιας Νικολάου Πολέμη (1112624) #12 info συζ. Λογοθέτη Δημητρίου του Μιχαήλ κοντά στο πατρικό μου, λίγο πιο πάνω από την Παναγία.
_______________________________________________________________________________________
(1) Από το Στενιώτικο γλωσσάρι
Επιστροφή στον κατάλογο των Λαογραφικών
|
|
|