|
Κείμενα από την παρουσίαση της 13ης Φεβρουαρίου 2013, στη Στέγη του Συνδέσμου Στενιωτών Ανδρου με θέμα “Η Στενιώτικη κοινωνία μέσα από τις φωτογραφίες που εσείς προσφέρατε”…
10. Στενιώτες σε στιγμές χαράς
Οι Στενιώτες που στην πλειοψηφία τους ήταν ναυτικοί, επειδή ζούσαν μεγάλα χρονικά διαστήματα μακριά από τους δικούς τους σε συνθήκες που από τη φύση τους ήταν δύσκολες και ψυχολογικά σκληρές, όταν βρίσκονταν στο χωριό σε διαλλείματα της δουλειάς τους φρόντιζαν - σαν υποχρέωση στον εαυτό τους αλλά και στους δικούς τους - να διασκεδάζουν σύμφωνα με τις συνήθειες και τα έθιμα της εποχής. Παραδοσιακά η διασκέδαση περιλάμβανε φαγοπότι και κρασί σε μεγάλες παρέες που μαζεύονταν με την ευκαιρία κάποιας θρησκευτικής γιορτής. Ξεκινώντας από την Πρωτοχρονιά που ήταν συνάμα και η γιορτή του Αγίου Βασιλείου, αλλά και σε κάθε άλλη σημαντική γιορτή, όπως του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Νικολάου, μετά το πέρας της λειτουργίας στην εκκλησία, ανδρικές αποκλειστικά παρέες ξεκινούσαν από την εκκλησία και επισκέπτονταν όσα σπίτια γιόρταζαν εκείνη την ημέρα. Εννοείται ότι την Πρωτοχρονιά κάθε σπίτι του χωριού που κατοικούταν είχε γιορτή. Τα σπίτια που γιόρταζαν είχαν πάντοτε τις εξώπορτες ανοιχτές σαν σημάδι καλωσορίσματος των επισκεπτών, άσχετα αν ο καιρός ήταν άσχημος. Τότε, μαγκάλια και σόμπες επιστρατεύονταν να εξομαλύνουνε τις καιρικές συνθήκες με μέτρια τις περισσότερες φορές αποτελέσματα. Η υποδοχή της κάθε ανδρικής παρέας ήταν πάντοτε υπόθεση της σπιτονοικοκυράς ή οποία θα ήταν τυχερή αν είχε βοήθεια από κόρες, αδελφές, μητέρα ή πεθερά. Στο σαλόνι του σπιτιού υπήρχε στρωμένο τραπέζι στο οποίο υπήρχαν πάντοτε γλυκά, κουραμπιέδες, φοινίκια και τα παρόμοια, ξηροί καρποί όπως καρύδια, αμύγδαλα και σύκα και βέβαια μεζέδες που τους συνόδευε ντόπιο κρασί. Αν ο σπιτονοικοκύρης είχε και αμπέλι, η κατανάλωση του κρασιού του ήταν επιβεβλημένη, άσχετα αν επρόκειτο για νέκταρ ή για ξυδιά. Στο τέλος της ημέρας οι περισσότεροι άνδρες είχαν καταρρεύσει από την υπερκατανάλωση τόσων ετερόκλητων εδεσμάτων και από οινοποσία που διαρκούσε πολλές μα πολλές ώρες. Εκτός από τις θρησκευτικές γιορτές, οι Στενιώτες έβρισκαν την ευκαιρία να γλεντήσουν και σε άλλες περιπτώσεις όπως κοινωνικά οικογενειακά γεγονότα (βαφτίσια, αρραβώνες και γάμοι) αλλά και σε εργασίες που προσέφεραν βοήθεια σε κάποιο χωριανό όπως στον τρύγο των αμπελιών του ή τα χοιροσφάγια του. Ο τρύγος συνέπιπτε με το τέλος του καλοκαιριού και το κέρασμα γινόταν συνήθως στο αμπέλι με το πέρας των εργασιών. Καλάθια που θα επέστρεφαν στο σπίτι με φαουλιανά (φαγώσιμα) σταφύλια, ξεκινούσαν γεμάτα με ψωμιά, φαγητά και σαλατικά καθώς νταμιζάνες με κρασί. Νερό σχεδόν πάντοτε έπαιρναν από παρακείμενες πηγές που υπήρχαν άφθονες σε όλες τις περιοχές του χωριού. Από την άλλη πλευρά, τα χοιροσφάγια ήταν χειμωνιάτικη διαδικασία. Κρατούσε δυο μέρες, η πρώτη που απαιτούσε και πολύ κόσμο ήταν για τον τεμαχισμό του χοιρινού κρέατος και την παρασκευή των αλλαντικών (λουκάνικα, λούζες) και της γλίνας με τα σίσιρα και η δεύτερη που ήταν αφιερωμένη στο κάπνισμα. Το βράδυ της πρώτης ημέρας γινόταν το μεγάλο τραπέζι στους φίλους-βοηθούς. Σούπες και βραστό κρέας και φιδές στο ζουμί του χοιρινού ήταν το παραδοσιακό δείπνο. Το κρέας στα κόκκαλα ελάχιστο – οι άνδρες που κατά κανόνα τεμάχιζαν άφηναν ψήγματα παρά τις υποδείξεις των γυναικών προφανώς για να βγουν περισσότερα λουκάνικα. Τέλος το πρέπον ήταν οι καλεσμένοι φεύγοντας να παίρνουν και κόκκαλα με το ψαχνουδάκι μαζί τους για την επόμενη μέρα στο σπίτι τους. Φωτογραφίες από τρύγο ή χοιροσφάγια είναι σπάνιες γιατί παλιά που τέτοιες εκδηλώσεις ήταν συνηθισμένες, λίγοι είχαν δικές τους φωτογραφικές μηχανές οι δε επαγγελματίες φωτογράφοι της Χώρας δεν εμφανίζονταν σε κλειστές εκδηλώσεις, ενώ πρόσφατα που η φωτογράφηση ιδίως η ψηφιακή είναι πολύ διαδεδομένη, οι τρύγοι και τα χοιροσφάγια έχουν σχεδόν εγκαταλειφτεί γιατί θεωρούνται και τα δύο μεγάλος μπελάς, επιπλέον ο τρύγος αντιοικονομικός τα δε χοιροσφάγια ανθυγιεινά.
|